Szukaj

Śluzowce

feome
20 gru 2016
3 minut(y) czytania

Przedziwny świat śluzowców (Myxomycetes)

Żywot śluzowca

Życie śluzowca zaczyna się od haploidalnego zarodnika. W sprzyjających warunkach - przy odpowiedniej wilgotności i temperaturze otoczenia zarodnik kiełkuje. Wpływ na ten proces ma również odczyn podłoża, czasem również obecność pokarmu. U części gatunków, wydostający się z zarodnika protoplast przyjmuje postać amebopodobnego pełzaka (miksameba) u innych powstaje opatrzona wicią pływka (miksmonada), która dopiero z czasem przekształca się w pełzaka. Na tym etapie życia śluzowce podobne są do przedstawicieli innych grup protistów z amebami na czele. U większości gatunków na tym etapie następuje zapłodnienie - pełzaki , lub pływki , łączą się po dwie a ich jądra zlewają się, tworząc diploidalnego pełzaka. U innych pełzaki zlewają się, jednak ich jądra komórkowe nie łączą się ze sobą i nadal pozostają haploidalne, natomiast połączenie jąder komórkowych następuje dużo później. Od tej chwili, śluzowiec z etapu pełzaka przechodzi do fazy śluźni.

Śluźnie niezidentyfikowanych śluzowców

Śluźnia Ceratiomyxa fruticulosa var. porioides

Młoda sluźnia (plasmodium) początkowo nieznacznie tylko różni się od pełzaka - jest tylko nieco większa i bardziej ruchliwa. Na tym etapie śluźnia tworzy nibynóżki (pseudopodia) przy pomocy których porusza się po podłożu. Dalszy rozrost śluźni następuje na dwa sposoby - z jednej strony śluźnia odżywia się, jej jądra komórkowe ulegają podziałom a cały organizm powiększa się, z drugiej zaś, śluźnie należące do tego samego gatunku, gdy napotkają się, zlewają się tworząc większy organizm. Śluźnia funkcjonalnie jest jedną komórką, jednak zawierającą wiele jąder komórkowych - taki twór nazywany jest komórczakiem. Innymi przykładami komórczaków są choćby grzyby oraz niektóre glony i pierwotniaki. Śluźnia nie posiada żadnej dodatkowej ściany komórkowej - jest to całkowicie nagi protoplast. Śluzowce odżywiają się pochłaniając z zewnątrz różne mikroorganizmy - głównie bakterie, jak też mikroskopijne grzyby, glony czy pierwotniaki. Po ich wchłonięciu, są one zamykane w tzw. wodniczkach trawiących, do których lizosomy uwalniają enzymy trawienne. Można więc powiedzieć, iż śluzowiec jest swego rodzaju drapieżnikiem w mikroświecie. Nie strawione resztki, jak też i przypadkowo wchłonięte fragmenty podłoża usuwane są na zewnątrz śluźni. Oprócz tego, organizmy te wydzielają na zewnątrz różne enzymy trawienne, a efekty ich działania, prostych związków organicznych, pobierane są na drodze sorpcji. Śluźnia jest bardzo wrażliwa na wysychanie i unika światła. Zwykle więc przebywa w miejscach wilgotnych i mrocznych - we wnętrzach murszejących kłód, wśród wilgotnej ściółki, pod warstwą mchów, itd. Dlatego też, zwykle nie jest łatwa do zaobserwowania. Optymalne temperatury dla egzystencji śluźni mieszczą się w zakresie od +7°C do +30°C. Temperatury poniżej -3°C i powyżej 53°C są zabójcze. Pomimo iż śluźnia potrzebuje wiele wilgoci, jednak unika bezpośredniego kontaktu z wodą. W większości wypadków śluźnia nie osiąga zbyt dużych rozmiarów, zajmując najwyżej kilka cm2. U części gatunków śluźnie bywaja bardzo małe, tworzące tylko pojedyncze, bardzo małe zarodnie. Są jednak gatunki, u których rozmiar śluźni może budzić respekt osiągając długość około 1,5 metra!. Największe śluźnie tworzy siatecznica okazała (Brefeldia maxima), jednak w sprzyjających warunkach bardzo duże "okazy" może tworzyć śluzek krzaczkowaty (Ceriatomyxa fruticulosa) czy wykwit zmienny (Fuligo septica), jak też i inne gatunki. Podobnie jak pełzaki, i ta postać śluzowca posiada zdolność ruchu - śluźnia pełza po podłożu, tworząc dość zwarty "front", za którym ciągnie się coraz cieńsza siateczka protoplazmy, czasem na podłożu widoczna jest błyszcząca warstwa śluzu, znacząca przebytą drogę. Prędkość ruchu, nie jest zbyt imponująca i organizowanie wyścigów śluzowców wymagało by od obserwatorów sporo cierpliwości. Bardzo żwawe okazy są w stanie przebyć nawet około 5mm w ciągu godziny. Jak już wspomniano, śluźnia jest wrażliwa na wysychanie. Jeśli nastąpi gwałtowny spadek wilgotności otoczenia, śluźnia zwykle ginie. Jeśli jednak proces ten jest wolniejszy, może ona przybrać formę przetrwalnikową tzw. sklerotę, zdolną przeczekać niesprzyjający okres, by z powrotem wrócić do życia, gdy nadejdą lepsze czasy. Zagadnienie zabarwienia śluźni nie jest do końca jasne. Śluźnie najczęściej są białe, żółte lub pomarańczowe, czasem przeźroczyste. Rzadziej zdarzają się śluźnie w innych kolorach - malinowe, zielone, fioletowe do niemalże czarnych. Cecha ta nie jest zwykle specyficzna dla konkretnego gatunku, np. u śluzowców z rodzaju paździorek (Stemonitis) sluźnia może być biała lub jasnożółta. W pewnych sytuacjach na jej kolor wpływają nie trawione barwniki pochłaniane wraz z pokarmem, jednak w większości wypadków pokarm nie ma znaczenia. Doświadczenia w których wykazano iż należące do tego samego gatunku śluźnie o różnym zabarwieniu nie łączą się, wskazują, iż może tu jednak chodzić o pewne zróżnicowanie genetyczne warunkujące kolor sluźni.